Η ατμοσφαιρική ρύπανση δεν είναι μόνο περιβαλλοντικό πρόβλημα – είναι ένα σοβαρό ζήτημα δημόσιας υγείας. Κάθε ανάσα που παίρνουμε μπορεί να περιέχει αόρατους ρύπους που διεισδύουν βαθιά στους πνεύμονες μας, επηρεάζοντας την αναπνευστική μας λειτουργία και αυξάνοντας τον κίνδυνο για χρόνιες και οξείες παθήσεις.

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), περισσότεροι από 7 εκατομμύρια πρόωροι θάνατοι ετησίως σχετίζονται με την έκθεση σε ρυπογόνα στοιχεία του αέρα – ένας αριθμός που κατατάσσει την ατμοσφαιρική ρύπανση ανάμεσα στους πιο ύπουλος “δολοφόνους” του σύγχρονου κόσμου.

Τι περιλαμβάνει η ατμοσφαιρική ρύπανση;

Η ρύπανση του αέρα αποτελείται από διάφορα αιωρούμενα σωματίδια και αέρια όπως:

• Μικροσωματίδια PM2.5 & PM10 (προερχόμενα από καύση ορυκτών καυσίμων, τσιμέντο κ.α.)
• Διοξείδιο του αζώτου (NO2)
• Όζον (Ο3) επιπέδου εδάφους
• Μονοξείδιο του άνθρακα (CO)
• Θειικά και νιτρικά άλατα

Τα σωματίδια PM 2.5 (με διάμετρο μικρότερη από 2,5 μικρότερα) θεωρούνται ιδιαίτερα επικίνδυνα, καθώς διεισδύουν βαθιά στους πνεύμονες και μπορούν ακόμη και να εισέλθουν στην κυκλοφορία του αίματος.

Ποιες είναι οι επιπτώσεις στην αναπνευστική υγεία;

Η εισπνοή αυτών των ρύπων μπορεί να προκαλέσει ή να επιδεινώσει:

• Άσθμα και αναπνευστικές αλλεργίες
• Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ)
• Βρογχίτιδα και πνευμονία
• Καρκίνο του πνεύμονα
• Μειωμένη πνευμονική λειτουργία σε παιδιά και εφήβους
• Αυξημένη ευασθησία σε ιογενείς και βακτηριακές λοιμώξεις.

Μια πολυετής μελέτη που δημοσιεύτηκε στο New England Journal of Medicine (Dockery et al., 1993) έδειξε ότι οι ανθρώποι που ζουν σε περιοχές με υψηλή ατμοσφαιρική ρύπανση έχουν κατά 26% αυξημένο κίνδυνο θανάτου από αναπνευστικά αίτια.

Άλλη μελέτη από την Lancet Planetary Health (2018) έδειξε ότι κάθε αύξηση 10 μg/m³ σε PM2.5 σχετίζεται με 6-9% αύξηση στη θνησιμότητα από αναπνευστικές παθήσεις.

Ποιοι είναι ευάλωτοι;

Οι επιπτώσεις της ρύπανσης είναι πιο έντονες στις εξής ομάδες:

• Παιδιά: Πνεύμονες υπό ανάπτυξη, περισσότερες ανάσες ανά λεπτό.
• Ηλικιωμένοι: Συχνότερα υποκείμενα νοσήματα
• Χρόνια ασθενείς: Άσθμα, ΧΑΠ, καρδιοπάθειες
• Εργαζόμενοι σε εξωτερικούς χώρους
• Κατοίκοι πυκνοκατοικημένων ή βιομηχανικών περιοχών

Ειδικά στα παιδιά, μελέτες από το Children’s Health Study (University of Southern California) έδειξαν ότι η χρόνια έκθεση σε PM2.5 συνδέεται με καθυστερημένη ανάπτυξη της πνευμονικής λειτουργίας κάτι που μπορεί να έχει συνέπειες στην ενήλικη ζωή.

Τι μπορούμε να κάνουμε για να προστατευτούμε;

Αν και η ατομική δράση έχει περιορισμένη δυνατότητα αλλαγής της ατμοσφαιρικής ποιότητας, μπορούμε να μειώσουμε την προσωπική μας έκθεση και να προστατεύσουμε τους ευάλωτους:

• Ενημερωνόμαστε καθημερινά για τον δείκτη ποιότητας αέρα (AQI)
• Αποφεύγουμε υπαίθριες δραστηριότητες τις μέρες με υψηλή ρύπανση.
• Χρησιμοποιούμε καθαριστές αέρα σε κλειστούς χώρους (ιδίως για παιδιά ή άτομα με άσθμα).
• Κλείνουμε παράθυρα και αποφεύγουμε τη χρήση air-condition όταν έξω υπάρχει έντονη ρύπανσης.
• Φοράμε μάσκες υψηλής προστασίας (π.χ. FFP2/ FFP3) όταν η έκθεση είναι αναπόφευκτη.
• Εκπαιδευόμαστε στις πρώτες βοήθειες για αναπνευστικά περιστατικά.

Η σημασία της πρόληψης και της εκπαίδευσης

Σε έναν κόσμο όπου η ρύπανση είναι συχνά αόρατη αλλά επικίνδυνη, η εκπαίδευση μπορεί να σώσει ζωές. Η γνώση:

• Βοηθά στην πρόληψη των πιο σοβάρων επιπλοκών.
• Επιτρέπει την έγκαιρη αναγνώριση κρίσιμων συμπτωμάτων (δύσπνοια, συριγμός, απώλεια συνείδησης),
• Ενδυναμώνει άτομα και επαγγελματίες να ανταποκριθούν σωστά και ψύχραιμα σε περιπτώσεις κρίσης.

Στην HealthCare Training, προσφέρουμεε προγράμματα ενημέρωσης και πρακτικής εκπαίδευσης για το κοινό και επαγγελματίες υγείας, με στόχο την ουσιαστική πρόληψη και αντίδραση σε κάθε περιστατικό που σχετίζεται με το αναπνευστικό σύστημα και το περιβάλλον.